Blog 3

Günümüzde çocukların tablet, akıllı telefon ve bilgisayarlara erişimi artarken, ebeveynler ekran sürelerinin çocukların beyin gelişimine zarar verip vermediğini merak ediyor. BBC’nin 31 Temmuz 2025 tarihli haberinde teknoloji editörü Zoe Kleinman bu kaygıları bilimsel kanıtlarla tartışıyor.

Haber, yazarın kendi çocuklarıyla yaşadığı deneyimle başlıyor: En küçük çocuğuna iPad verdiğinde cihazın kapatılmasına yönelik aşırı tepkiyle karşılaşıyor ve bu durum onu rahatsız ediyorbbc.com. Aynı yazıda Apple’ın kurucusu Steve Jobs’un çocuklarına iPad vermediği ve Microsoft kurucusu Bill Gates’in de çocuklarının teknolojiye erişimini sınırladığı hatırlatılıyorbbc.com. Bu örnekler, ekran süresi tartışmasının ne kadar kutuplaştırıcı olduğunu gösteriyor.

Bilimsel veriler: Amerikan Psikoloji Derneği’nin 2015‑2019 arasında yayımlanan 33 çalışmayı inceleyen meta‑analizi, akıllı telefonlar, sosyal medya ve video oyunlarının gençlerin ruh sağlığı üzerinde çok az etkisi olduğunu buldubbc.com. 2024 tarihli başka bir inceleme, akşam saatlerinde ekranlardan yayılan mavi ışığın uykuya dalmayı zorlaştırdığına dair genel bir kanıt bulamadıbbc.com. Bath Spa Üniversitesi’nden Prof. Pete Etchells araştırmaların çoğunun katılımcıların kendi beyanlarına dayanmasının yanıltıcı olabileceğini vurguluyor ve korelasyonlarla nedensellik karıştırılmamalı diyorbbc.com.

İçerik ve bağlam önemli: Etchells’e göre ekran süresinin niteliği süre kadar önemli; çocuklar eğitici içerik mi tüketiyor yoksa zararlı içeriklere mi maruz kalıyor, ekran başında yalnız mı yoksa arkadaşlarıyla etkileşimde mi?bbc.com. Oxford Üniversitesi’nden Prof. Andrew Przybylski’nin 9‑12 yaşındaki 11 500 çocuğun beyin taramalarını içeren çalışması, günde birkaç saat ekran kullanan çocuklarda zihinsel veya bilişsel sorunlara dair kanıt bulamadıbbc.com; video oyunları ve sosyal medyanın sağlık üzerinde olumlu etkileri olabileceği bile belirtiliyorbbc.com. Cardiff Üniversitesi’nden Prof. Chris Chambers ise ekranların beyni kalıcı olarak değiştirdiği yönünde bir kanıt olsa, bunun büyük veri setlerinde açıkça görülebileceğini ancak böyle bir bulgu bulunmadığını vurguluyorbbc.com.

Karşıt görüşler: San Diego Eyalet Üniversitesi’nden psikolog Jean Twenge, ergenlerdeki depresyon artışının sosyal medya ve akıllı telefon kullanımıyla ilişkili olduğunu ve daha fazla ekran süresinin daha az uyku, daha az yüz yüze iletişim ve daha fazla yalnızlık anlamına geldiğini savunuyorbbc.com. İngiltere’deki Smartphone Free Childhood hareketi, 14 yaşından küçük çocuklara akıllı telefonların yasaklanmasını ve sosyal medya erişiminin 16 yaşa kadar ertelenmesini talep ediyorbbc.com. 2024’te Danimarka’da yapılan bir çalışma, haftalık ekran süresini üç saate sınırlandırmanın psikolojik semptomları azalttığını ancak daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu belirtiyorbbc.com.

Sonuç: Bilim dünyası ekran süresinin çocukların beyin gelişimine kalıcı zarar verdiğini gösteren güçlü bir kanıt sunmuyor. Uzmanlar, ekran süresine ilişkin tavsiyelerde süreye odaklanmak yerine içeriğin kalitesine ve kullanım bağlamına dikkat edilmesi gerektiğini vurguluyor. Çocukların fiziksel aktivite, oyun ve yüz yüze sosyal etkileşim için de zaman ayırmaları önem taşıyor.